Wyry

   Prace fortyfikacyjne rozpoczęte na Śląsku w  1933 roku koncentrowały się na obszarze rozciągającym pomiędzy rzeką Brynicą na północy, a rzeką Kłodnicą na południu. Leżący dalej na południe rejon Mikołowa nie był ujęty w tych planach obrony. Na kierunku tym nie liczono się od razu z działaniami większych sił nieprzyjaciela, a wynikało to z założenia, że w wyniku konfliktu z Niemcami powstanie sojuszniczy czeski front. Dlatego też w początkowym założeniu fortyfikacje Obszaru Warownego Śląsk miały sięgać na południu tylko do rejonu Szybu Artura. Sytuacja uległa zmianie po zajęciu przez Niemców w 1938 roku dużej części Sudetów w wyniku czego państwo czechosłowackie zostało mocno osłabione, a Wehrmacht zyskał swobodę działania na południe od Górnego Śląska. W takiej sytuacji poważnie zaczęto się liczyć z możliwością dużego natarcia niemieckiego poprzez rejon przemysłowy, szczególnie w kierunku Mikołowa i dalej na Oświęcim-Kraków.

   15 marca 1939 roku wojska niemieckie zajęły Czechosłowację. Spowodowało to, że fortyfikacje Obszaru Warownego „Śląsk” zyskały nowe znaczenie i z mocnego oparcia południowego skrzydła całego polskiego frontu stały się jednym z wysuniętych i narażonych na obejście elementów frontu, który sam wymagał osłony od południa. Na początku kwietnia 1939 roku w rejon Mikołowa przybył Szef Sztabu Głównego Wojska Polskiego gen. Stachiewicz z dowódcą Armii „Kraków” gen. Szylingiem. Po rozpoznaniu terenu szef sztabu zdecydował o budowie fortyfikacji stałych obejmujących cały rejon Mikołowa. Na ten cel przeznaczono od 3 do 4 mln zł. Projekt odcinka miał przygotować gen. Sadowski. Niestety jego pierwsza propozycja nie została zaakceptowana przez Szefa Sztabu Głównego.

   Nowy projekt pomimo, że dwukrotnie droższy od pierwszego, zatwierdzony został w maju przez gen. Stachiewicza (stracono w wyniku tego cenny jeden miesiąc). Pozycja miała przebiegać od północy wzdłuż rzeki Jamny (na północ od Mikołowa) przez Śmiłowice, Mokre, północno-zachodnie przedmieścia Mikołowa, Łaziska Dolne, Łaziska Średnie, Wyry, las Wyry do rzeki Gostynki.Natychmiast po zatwierdzeniu planu przystąpiono do prac. Robotami kierowało Kierownictwo Robót Fortyfikacyjnych „Śląsk” poprzez Kierownictwo Robót nr 17, którego szefem był mjr Robert Neuman odpowiedzialny za całość prac przy fortyfikacjach stałych w rejonie Mikołowa. Pozycję podzielono na kilka pododcinków, sektorów i punktów oporu obejmujących fortyfikacje stałe oraz dwie pozycje polowe. Umocnienia rozlokowano w dominujących nad przedpolem miejscach i zamykających najważniejsze szlaki komunikacyjne. Od północy odcinek „Mikołów” zaczynał się pozycją polową Jamna, następny był najsilniejszy z punktów oporu „Śmiłowice” ryglujący drogę Gliwice-Mikołów, i dalej kolejno punkty oporu „Mokre” i „Nowy Świat”. Południową część odcinka stanowiły punkty oporu „Łaziska” i „Wyry”. Odcinek na południu zamykała pozycja polowa „Las Wyry”, zbudowana w dolinie rzeki Gostynki.

   Przy budowie fortyfikacji pracowali członkowie Junackich Hufców Pracy, Przysposobienia Wojskowego, żołnierze z 73 pułku piechoty, saperzy z 23 batalionu saperów górnośląskich, do prac niewymagających zachowania tajemnicy zatrudniana była miejscowa ludność. Przeszkodami ppanc. zamknięto wszystkie najważniejsze kierunki możliwego włamania się czołgów do Mikołowa, dopiero potem poszczególne odcinki miały być połączone w ciągłą przeszkodę. W pierwszej kolejności wybudowano przeszkodę ppanc. na odcinku okrakiem szosy z Gliwic na Mikołów. Do 1 września 1939 roku zdołano do walki przygotować pięć z siedemnastu wybetonowanych obiektów. Do ukończenia odcinka zabrakło dwóch miesięcy.

Obsada odcinka
Odcinek został obsadzony przez żołnierzy samodzielnego batalionu fortecznego „Mikołów”, który powstał w oparciu o kadrę i sprzęt batalionów fortecznych „Sarny” i „Małyńsk” Korpusu Ochrony Pogranicza, obsadzających fortyfikacje Polesia. W dniu wybuchu wojny składał się z trzech kompanii ciężkich karabinów maszynowych (ckm), jednej kompanii strzeleckiej, kompanii sztabowej, oraz baterii artylerii piechoty. Batalion liczył 33 oficerów i 2600 podoficerów i szeregowców. Uzbrojenie stanowiło: 47 ckm-ów, 6 działek ppanc., 8 moździerzy. Dowódcą oddziału był ppłk Franciszek Pfeiffer. Żołnierzy obsadzających fortyfikacje stałe wspierać mieli żołnierze z pododdziałów 55 DP Rez. oraz 23 DP.

Schron bojowy
Jest to jednokondygnacyjny schron bojowy broni maszynowej z garażem na armatę przeciwpancerną. Obiekt wybetonowano w klasie odporności „D”. Na uzbrojeniu schronu znajdował się jeden ckm umieszczony w południowej izbie bojowej, dwa rkm-y do obrony bliskiej obiektu oraz armata przeciwpancerna. Armata w trakcie walki była wytaczana przez obsługę na polowe stanowisko bojowe (dziś niewidoczne). Schron wyróżnia gniazdo techniczne na niezabetonowaną pancerną kopułę obserwacyjno-bojową. Na chwilę obecną gniazdo zostało zabetonowane w celu zabezpieczenia obiektu. Obiekt ten jest wyjątkowy, ponieważ jako jedyny ze schronów Obszaru Warownego „Śląsk” brał udział w walkach z regularną piechotą niemiecką. Świadczą o tym relacje polskich żołnierzy oraz ślady materialne w postaci mocno ostrzelanej ściany ze strzelnicą ckm-u i pomocniczą rkm-u.  Schron jest zamknięty, aktualnie znajduje się w remoncie. Opiekę nad schronem sprawuje tyskie koło terenowe Stowarzyszenia „Pro Fortalicium”.

Obiekt jest w trakcie remontu. Jego zwiedzanie nie jest możliwe.
Remontem zajmuje się koło terenowe „Tychy”.