Piekary Śląskie – Dąbrówka Wielka

Grupa Bojowa „Brzeziny”

   Obiekty Grupy Bojowej „Brzeziny” wybudowano w latach 1936-39 w ramach planu zagęszczania obrony i przekształcania Obszaru Warownego w jednolitą linię umocnień. Jako pierwszy, w 1936 roku,  powstał główny obiekt  – ciężki schron dla armaty ppanc. W latach następnych powstają obiekty uzupełniające takie, jak lekki schron bojowy dla dwóch rkm-ów czy dwa schrony pozorno – bojowe. W 1939 roku jako bezpośrednia obrona kopalni powstały dwa kolejne schrony polowe piechoty.
   Dzięki tym obiektom zapełniona została luka w obronie, tzw. „martwe pole”, w obniżeniu terenu pomiędzy wzg. 298 w Kamieniu a wzg. 304,7 w Dąbrówce Wielkiej, osłoniętym dodatkowo zabudową miejską i przemysłową. W Brzezinach zrezygnowano z budowy stanowisk dla artylerii polowej, gdyż osłonę artyleryjską zapewniały tradytor południowy p.o. „Bobrowniki” i centralny P.O. „Dąbrówka”. Dlatego wybudowane tu schrony służyły przede wszystkim bezpośredniemu zwalczaniu wroga. Uzupełnione zaś zostały fortyfikacjami polowymi, ziemnymi, których niewielkie fragmenty zachowały się do dziś.
   Obsadę umocnień stanowiła kompania forteczna „Dąbrówka” wchodząca w skład IV batalionu specjalnego ckm 11 pułku piechoty z Tarnowskich Gór. Mimo starań dowództwa Obszaru Warownego, grupa bojowa „Brzeziny” stanowiła słabe ogniwo w linii umocnień, co skrzętnie starali się wykorzystać Niemcy w przededniu wybuchu wojny. To właśnie tędy próbowały przedrzeć się w głąb polskich obszarów przemysłowych oddziały Śląskiego Legionu Ochotniczego „Freikorps Ebbinghaus”. 1 września, w godzinach rannych, silnej grupie Freikorpsu pod dowództwem miejscowego szefa „Jungdeutsche Partei” Schimmelbrota udało się przedrzeć przez linie obrony i opanować kopalnię „Orzeł Biały”. Jednakże po zaciekłych walkach z kompanią powstańczą pod dowództwem Emanuela Nowaka i kompanią wojska kpt. Bomby Niemcy zostali wyparci. Ataki powtarzały się, jednak dzięki wsparciu kompani powstańczych z Kamienia i Dąbrówki Wielkiej napastnikom nie udało się odnieść większych sukcesów.

Schron.

   Jest to ciężki schron bojowy  o tyle ciekawy, iż jest obiektem dwukondygnacyjnym.  Uzbrojony był w armatę p.panc. flankującą swoim ogniem równy teren aż do kopalni „Andaluzja”, w dwa ckm, z których jeden umieszczony był w kopule pancernej (sygnowanej ZO 1936 N84), a drugi za opancerzoną strzelnicą. Posiadał również przynajmniej jeden rkm w strzelnicy osłaniającej wejście. Rolę wyjścia ewakuacyjnego pełniła strzelnica działowa.
   Pierwotnie obiekt nie posiadał strzelnicy osłaniającej zapole, jednakże wykonano ją później poprzez przemurowanie jednej z czerpni powietrza. Wejście główne jest znacznie szersze niż standardowo i było zamykane dwuskrzydłowymi, pancernymi drzwiami. Schron wykonano w nietypowej klasie odporności,  gdyż ściana tylna i boczna – nienarażona na bezpośredni ogień nieprzyjaciela, mają aż 150 cm grubości, czyli więcej, niż tradycyjne obiekty klasy odporności E.
  Obiekt jest wyremontowany. Zachowały się oryginalne pancerze strzelnic. Jedno z zejść na dolną kondygnację jest podwójnej szerokości. Podłoga górnej kondygnacji posiada zielonkawą wylewkę imitującą PCV, co spotykamy w niewielu schronach.  Pomimo znacznie szerszego wejścia, armaty nie dało się wtoczyć do środka, dlatego była wstępnie rozbierana i składana dopiero na stanowisku bojowym.
   Górna kondygnacja mieściła izby bojowe oraz skład amunicji, natomiast na dolnej znajdowały się pomieszczenia załogi, maszynownia oraz izba dowodzenia. Ciekawostką jest fakt, iż w dolnej kondygnacji w trakcie budowy obiektu źle zamontowano uchwyty dwóch żołnierskich prycz, dlatego też potem trzeba było to skorygować, co oznaczało mozolną pracę żołnierzy przy skuwaniu betonu na głębokość około 10 cm, dzięki czemu powstała widoczna do dzisiaj nisza w ścianie.

Chętnych do zwiedzania schronu prosimy o kontakt z:

Schron leży przy ulicy Przyjaźni prowadzącej z centrum Brzezin Śląskich (dzielnica Piekar Śląskich) do Dąbrówki Wielkiej (dzielnica Piekar Śląskich). Jest położony przy drodze, więc przez to doskonale widoczny.